Over dialoog en 'onvolkomenheid'
In dialoog te zijn vraagt nogal wat van ons mensen. Te spreken vanuit een open hart, te luisteren met alle aandacht, oordelen op te schorten en reacties uit stellen, zodat ze gereflecteerd kunnen worden; het zijn de ideale voorstellingen van een perfecte dialogische houding, maar hoe vaak lukt het ons ook niet, gewoon, omdat we menselijk en feilbaar zijn?
Dialogische vaardigheden vragen van ons op een nieuwe manier vooral met onze emotionaliteit om te gaan; enerzijds het toe te laten als wezenlijk onderdeel van relatie, anderzijds om onze emoties niet impulsief in ongereflecteerde aannames, oordelen en (re-) acties om te zetten, maar ze bewust waar te nemen en als unieke impuls en creatieve persoonlijke bijdrage in de relatie in te brengen.
Het lijkt me dat dit de grote bijdrage van dialoog is; een stap te zetten in het anders omgaan met emotie, zodat we meer in verbinding blijven en minder in fragmentatie en geweld vervallen.
Mooi gezegd en mooi gedacht, vind je ook niet? Vanmorgen nog geeft mijn 15 jarige zoon me een grote mond, als ik hem behulpzaam erop wijs dat het toch tijd is om op te staan, wil hij op tijd op school komen. Zijn toon ervaar ik als dusdanig respectloos, dat ik binnen een fractie van een seconde woedend word en hem even respectloos mijn weerwoord geef.
Daar ga ik weer, dacht ik nog, maar het was al te laat, eruit voordat ik het wist, en de escalatie werd compleet. Na een zwijgzaam en gespannen ontbijt stappen we samen in de auto. Ik besluit me te verontschuldigen voor mijn deel van de heftigheid tussen ons, en ook hij doet hetzelde. Dan praten we kort over het voorval. Ik kan hem iets vertellen over mijn zorg, dat hij eronder zal lijden als hij te laat komt. Hij zegt dat het beter voor hem is, dat ik de verantwoordelijkheid voor het opstaan bij hem laat, dat hij zich daarin teveel als kind behandelt voelt. Ik kan het goed horen. Het is een mooi moment, waarin ik hem weer kan zien in wie hij is en ik me ook door hem waargenomen voel.
Imperfect dus, onvolkomen, gewoon menselijk uit je slof schieten, iemand kwetsen, gekwetst worden, het hoort er allemaal bij. Juist in al deze onvolkomenheid, waarin we het contact me de ander en vaak ook met onszelf voor een bepaalde tijd min of meer verliezen, leven en werken we met elkaar. Het is juist die onvolkomenheid, die ons de mogelijkheid en de keus geeft, om het gesprek weer te zoeken, de relatie opnieuw aan te gaan, de dialoog te hervatten.
We kunnen ons kenbaar maken met alles wat we zijn, onze imperfectie aannemen en ze net zo goed inbrengen, als onze positieve kanten: zo worden we zichtbaar voor onszelf en voor de ander, zo ontstaat verbinding en vertrouwen; zo kunnen we mens zijn met elkaar.
Of om met Leonard Cohen te spreken:
Forget you perfect offering
There is a crack in everything
That’s where the light gets in..
Eelco de Geus, Wenen, 13. September 2018
