De kracht van intentie

of waar het werkelijk over gaat in dialoog

Kent u dat, in een gesprek verwikkeld te zijn en het gevoel te hebben niet (meer) te weten waar het werkelijk om gaat? Mij overkomt het helaas nogal eens, en ik heb de indruk dat ik niet de enige ben. Zo zie ik in privé - situaties veel verwarring in partnerrelaties, in vriendschappen, tussen ouders en kinderen, tussen leraren en leerlingen. Maar ook in organisaties vinden talloze gesprekken en meetings plaats, waarin de zoektocht naar de zin en het doel van het gesprek overhand neemt.

Een dergelijke zoektocht wordt het drijfzand van onze ontmoeting. Op deze onzekere ondergrond kunnen we alleen nog maar bezig zijn met onze eigen onzekerheid of met een wantrouwig zoeken naar de bedoelingen van de ander.

Neem nou onlangs in een grote commerciële, hiërarchisch gestructureerde organisatie. De chef wil graag meer dialoog in de organisatie ondersteunen, en nodigt zijn managementteam uit om een gesprek daarover te komen voeren. Ik zit erbij om iets uit te leggen over dialoog en wat het voor hen wellicht zou kunnen betekenen. De chef dankt iedereen voor hun aanwezigheid, vertelt iets over zijn interesse in dialoog, en dat hij het belangrijk vindt dat er een andere gesprekscultuur binnen de organisatie komt. Vanaf het begin merk ik dat er veel wantrouwen is, niemand wil er eigenlijk wat op zeggen, de non – verbale reacties spreken boekdelen. Totdat iemand de moed heeft om de hamvraag te stellen; ‚Ik weet niet wat je precies wilt en waar dit werkelijk over gaat ‘, zegt ze, ‚laten we eerst eens praten over de manier waarop wij hier met elkaar samen werken, voordat we over dialoog in de organisatie praten ‘. We starten een ronde, waarin ieder aan het woord komt en zegt wat het is, waarover voor hem of voor haar gesproken moet worden. Het wordt iedereen duidelijk dat er tijd en ruimte nodig om een paar heikele thema’s in alle rust te bespreken. Er ontstaat ook een eerste vertrouwen, dat dat mogelijk kan zijn. Afspraken worden gemaakt, men heeft het gevoel dat de dialoog kan beginnen, ook al was hij eigenlijk allang begonnen. 

Of neem nou dat echtpaar, dat komt om hun communicatie te verbeteren.

Ze zitten elkaar binnen de eerste vijf minuten in de haren. De vrouw wil gehoord worden in haar gevoel overbelast te zijn in de combinatie van werk en gezin, de man voelt zich bekritiseerd en niet gezien in zijn bijdragen aan het gezin. Een klassieker natuurlijk, dat waarschijnlijk vele paren bekend voorkomt. Er is tijd voor nodig, om terug te keren naar de intenties voor dit gesprek. Als ze uiteindelijk beide uitspreken wat ze willen, voor zichzelf en met elkaar, wordt helder, dat ze vooral meer begrip voor elkaar willen hebben en beter naar elkaar kunnen luisteren. Zodat het fijner en rustiger in hun relatie wordt.  Beide willen graag verder met elkaar en zich daarvoor inzetten. Die intentie is op het strijdtoneel zo op de achtergrond geraakt, dat het duidelijk goed doet, het nog eens nieuw, fris en helder van elkaar te horen. En het resultaat is direct merkbaar; er is aanzienlijk meer bereidheid om naar elkaar te luisteren.

Intentie stelt de vraag; waartoe vindt dit gesprek of deze ontmoeting plaats? Wat beogen we met dit gesprek? Wat wil ik als chef dit gesprek met mijn medewerkers? Wat wil ik als ouder in dit gesprek met mijn kinderen? Wat wil ik als leraar in dit lesuur met mijn leerlingen?  Intentie is anders dan een concreet doel. Intentie betekent ‘beogen’. Doel betekent ‘bereiken’. Concrete doelen zijn specifieke uitkomsten. Die kun je in een dialogisch gesprek niet bij voorbaat vastleggen, de uitkomst ontstaat in de dialoog. Intentie geeft de richting van het proces aan, zodat men weet op welk schip men vaart en globaal wellicht waarheen. Waar het schip dan uiteindelijk aanlegt en hoe het uitzicht daar is, dat laten we dan aan het proces van dialoog zelf over.

Intentie biedt richting en daardoor zekerheid en vertrouwen. Ze wijst in de richting van een gezamenlijke weg en is het startpunt voor het gezamenlijk bewandelen van die weg.
Intenties zijn niet statisch, ze zijn voortdurend in verandering. Daarom is het belangrijk ons telkens weer opnieuw op onze gezamenlijke intentie te bezinnen. Dat kost tijd en aandacht, maar dat loont dubbel en dwars de moeite: met heldere intenties verlopen gesprekken makkelijker, effectiever en uiteindelijk sneller. En dat geldt natuurlijk niet alleen voor gesprekken met anderen: onze intenties voor onszelf helder te krijgen en vervolgens te communiceren is een kunst, die onze richting en de helderheid van onze relaties bijzonder ondersteunt. Een soort van levenskunst, die de moeite loont en die ons kracht geeft. De kracht van intentie.

Eelco de Geus, 22 april 2019